การศึกษาเพื่อใคร

ได้มีโอกาสไปพบกับกิจกรรมหนึ่งของกระบวนการจัดการศึกษา คือกิจกรรมการวัดผลการศึกษา หรือเรียกว่า การทดสอบซึ่งเป็นข้อยืนยันว่า กิจกรรมการเรียนการสอน การทดสอบ เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกันอย่างแยกไม่ ออกจริงๆ และเข้าไปเกี่ยวข้องกับอีกเรื่องหนึ่งคือ การบริหารการศึกษา ซึ่งส่งผลให้การศึกษาบางครั้งก็เบี่ยงเบนไปได้

• หลักสูตร สื่อการเรียนรู้ การวัดผล มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกัน โดยหลักสูตรเป็นตัวกำหนดกรอบต่างๆ ทั้งหมด สื่อการเรียนการสอน เช่น แบบเรียน ก็จะต้องกำหนดเนื้อหาการเรียนรู้และอื่นๆ ตามหลักสูตร รวมทั้งการวัดผล การออกข้อสอบก็ต้องยึดตามหลักสูตร และทั้งสามส่วนนี้จะเข้ามาเกี่ยวข้องกับการเรียนการสอน เพราะครูผู้สอน ก็จะยึดหลักสูตรเป็นหลัก (ตามหลักการ) แต่ก็มีไม่น้อยที่ครูผู้สอนยึดแบบเรียนเป็นหลัก ทั้งการจัดการเรียนการสอนและการออกข้อสอบ ดังนั้น ถ้าทุกสิ่งทุกอย่างอยู่ที่ครูทั้งหมด ก็สรุปอย่างลงตัว แต่ถ้าไม่ใช่ เช่น ครูไม่ได้ทำความเข้าใจกับหลักสูตรเท่าที่ควร แบบเรียนก็ไม่มี และไม่ได้ออกข้อสอบเอง ผลสุด ท้ายจึงออกมาแบบไม่รู้ว่าเป็นหัวหรือก้อย และที่ร้ายกว่านั้นคือ นักเรียนไม่ค่อยได้เข้าเรียน หรือไม่ได่เข้าเรียนเลย ก็ไปกันใหญ่ เอาสมองกับสองมือมาสอบ
• ประเด็นต่อมาคือเรื่องการบริหารจัดการเข้ามาเกี่ยวข้อง ก็คล้ายๆ กับการเรียนการสอน ถ้าจะเปรียบเทียบว่าการเรียนการสอนหัวใจสำคัญคือหลักสูตร หัวใจของการบริหารจัดการก็คือนโยบาย ดังนั้น นโยบายเรื่องการจัดการศึกษาก็มีความสำคัญ สิ่งที่ต่อเนื่องมาจากนโยบายก็คือ เป้าหมาย และการดำเนินงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย ถ้าได้มีการกำหนดนโยบาบเป็นที่เรียบร้อยว่า ต้องการจัดการศึกษา ..... และกำหนดเป้าหมายว่า ต้องจัดการศึกษาสำหรับกลุ่มเป้าหมาย ..... คน หรือเพิ่มขึ้น .... เปอร็เซ็นต์ การปฏิบัติก็ต้องทำให้ได้ตามนั้น เพื่อตอบสนองตามนโยบาย การพิจารณาจำนวนกลุ่มเป้าหมาย จึงเข้ามามีปัจจัยต่อการจัดการศึกษา ที่ต้องหากลุ่มเป้าหมายให้ได้ตามนั้น วิธีการก็มีทั้งเชิงรุก และรับ เชิงรับคือ รอให้คนมาสมัครเรียน ถ้ายังไม่ได ก็ต้องเชิงรุก คือเข้าไปหาผู้เรียนถึงที่ แล้วชักจูงให้มาเรียน โดยทั้งฝ่ายจัดการศึกษา และฝ่ายเข้ารับการศึกษาต่างก็มีผลประโยชน์ที่ได้รับด้วยกันทั้งสองฝ่าย จึงเป็นเรื่องปกติที่มีหลายๆ เรื่องเข้ามาเป็นปัจจับเกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษา จึงเป็นที่มาของเหตุการณ์ที่ไม่พึงประสงค์ทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นเรื่อง เด็กหนึโรงเรียน ไม่อยากมาเรียน นักเรียนออกกลางคัน ซึ่งเป็นตัวแสดงว่า การศึกษาไม่ตรงกับความต้องการของเขา ซึ่งถ้าเป็นอย่างนี้แล้ว การวัดผลประเมินผล ก็ไม่ได้เกิดผลตามที่ต้องการเท่าไรนัก